Blog
Top 7 Bài văn phân tích Thơ tình cuối mùa thu của Xuân Quỳnh (Ngữ văn 11) hay nhất
Từ trước đến nay, trong nhiều lĩnh vực sáng tạo, đã có không ít nghệ sĩ thành công với đề tài mùa thu và tình yêu. Tuy nhiên, để tạo ra một tuyệt phẩm thơ nhạc kết hợp lại là điều rất hiếm hoi. Chính vì vậy, những tác phẩm như thế lại càng khẳng định được giá trị và sức sống mãnh liệt, vượt qua mọi thăng trầm của thời gian. Một trong những “bản tình ca mùa thu” đẹp say lòng người về tình yêu đôi lứa chính là tác phẩm “Thơ tình cuối mùa thu” của nữ thi sĩ Xuân Quỳnh, được chắp cánh bởi những giai điệu trữ tình đầy tài hoa của cố nhạc sĩ Phan Huỳnh Điểu.
Mùa thu là mùa của sự giao cảm giữa đất trời và lòng người, còn tình yêu là một kết nối đẹp đẽ và bí ẩn trong cuộc sống. Khi hai yếu tố này hòa quyện, tạo nên thi phẩm “Thơ tình cuối mùa thu” đầy ấn tượng. Bài thơ của nữ sĩ Xuân Quỳnh đã trở thành một tác phẩm nổi tiếng, đặc biệt đối với những người trẻ và các cặp đôi đang yêu, khi ngoài kia, đất trời cũng đang trăn trở, dạt dào cảm xúc.
“Cuối trời mây trắng bay
Lá vàng thưa thớt quá
Phải chăng lá về rừng
Mùa thu đi cùng lá
Mùa thu ra biển cả
Theo dòng nước mênh mang
Mùa thu vào hoa cúc”.
Chỉ vài hình ảnh đã vẽ nên một không gian mùa thu đầy sắc màu và tâm trạng của sự chuyển giao: mây trắng ở cuối trời, lá vàng thưa thớt, mùa thu theo dòng nước ra biển cả… Tất cả đều gợi lên cảm giác chia lìa, xa cách. Thời gian nhạy cảm dễ khiến người ta bâng khuâng, nuối tiếc. Không gian trở nên xao xác, đầy ngậm ngùi. Đây là những dòng thơ của Xuân Quỳnh khi đã đi qua thời ồn ào, nông nổi, thể hiện qua hình ảnh “Mùa thu vào hoa cúc”.
Màu sắc quen thuộc và sự thủy chung của hoa cúc trong mùa thu gợi lên một niềm tin yêu đặc biệt. Dù bên ngoài thế giới có biến đổi, vẫn có những điều không bao giờ thay đổi, vì chúng đã thuộc về nhau, đã hòa quyện vào nhau: Mùa thu đã hòa vào hoa cúc, và anh đã là của em. Câu thơ “mùa thu vào hoa cúc” thể hiện sự quấn quýt và tri kỷ, và câu “Chỉ còn anh và em” khẳng định sự gắn bó bền chặt của tình yêu trước thời gian.
“Chợt làn gió heo may
Thổi về xao động cả:
Lối đi quen bỗng lạ
Cỏ lật theo chiều mây
Đêm về sương ướt má
Hơi lạnh qua bàn tay”
Những hình ảnh ẩn dụ trong bài thơ mang đậm dấu ấn của mùa và trải nghiệm từ người phụ nữ tinh tế, sâu sắc. Mùa thu với gió, sương và hơi lạnh khiến lòng người khao khát sự ấm áp, chở che, đồng thời cũng gợi lên sự chông chênh và thay đổi. Tự nhiên bỗng như có hồn, lay động cảm xúc. Tình yêu, dù có sóng gió, trắc trở, nếu là tình yêu đích thực, mối duyên lành, sẽ vượt qua tất cả. Tình yêu lúc này lắng dịu, bình yên nhưng vẫn đầy tin cậy, sâu sắc.
“Tình ta như hàng cây
Đã qua mùa bão gió
Tình ta như dòng sông
Đã yên ngày thác lũ”.
Hình ảnh bão gió và thác lũ tượng trưng cho những thử thách đã qua, để lại sự bình yên trong tâm hồn con người. Bến đỗ của cuộc đời là sự an lành trong tâm trí, và bến đỗ của tình yêu chính là việc cùng nhau vượt qua những cuồng phong, sóng gió để ở lại bên nhau.
“Thời gian như là gió
Mùa đi cùng tháng năm
Tuổi theo mùa đi mãi”.
Các câu thơ mượt mà, nhẹ nhàng như dòng chảy của thời gian, hay là sự bình yên trong tâm hồn con người. Bình yên với quy luật của thiên nhiên và cuộc sống. Bình yên để trân trọng một giá trị vững bền: tình yêu.
“Chỉ còn anh và em”
Câu thơ kết thúc khổ thơ khẳng định tình yêu bền chặt và chân thành, vượt qua mọi thử thách và thay đổi. Tình yêu này được nhấn mạnh thêm ở đầu khổ thơ tiếp theo. Anh và em bên nhau như một định mệnh, nhưng sự đồng hành không phải là gượng ép hay chịu đựng. Sự tồn tại của chúng ta cùng với tình yêu mới là điều thật sự có ý nghĩa.
Kìa bao người yêu mới
Đi qua cùng heo may
Hai câu thơ cuối cùng mang lại dư vị, có chút bâng khuâng nhưng không lạc lõng như ở khổ thơ đầu. Thơ Xuân Quỳnh thường chứa đựng sự lo âu và khắc khoải, nhưng vẫn nồng nàn và tha thiết. Đó là tiếng lòng của một người phụ nữ chân thành, ấm áp, nhạy cảm và đầy tin yêu.
Cuộc đời rộng lớn và liên tục thay đổi, nhưng những giá trị đích thực vẫn tồn tại. Không có gì là vô nghĩa hay vô duyên. Cuộc sống tiếp tục chảy trôi, đón nhận những điều mới mẻ, tình yêu mới nảy nở, và nỗi niềm sẽ qua đi. Heo may và mùa thu chứng kiến tất cả.
Bài thơ viết theo thể thơ 5 chữ, tràn đầy cảm xúc và nhạc điệu. Chính vì vậy, khi được nhạc sĩ Phan Huỳnh Điểu phổ nhạc, ca từ càng trở nên thăng hoa và bay bổng.
Bài tham khảo số 2
Từ xưa đến nay, nhiều nghệ sĩ đã thành công với chủ đề mùa thu và tình yêu trong sáng tạo của họ. Tuy nhiên, để tạo ra một tuyệt phẩm kết hợp hoàn hảo giữa thơ và nhạc là điều không dễ. Chính vì thế, những tác phẩm đạt được điều đó càng khẳng định giá trị và sức sống bền bỉ của chúng qua thời gian.
Một trong những tác phẩm “bản tình ca mùa thu” đẹp tuyệt vời về tình yêu đôi lứa là bài thơ “Thơ tình cuối mùa thu” của nữ sĩ Xuân Quỳnh, được làm sống động bởi giai điệu trữ tình và tài hoa của cố nhạc sĩ Phan Huỳnh Điểu.
Chắc chắn không trái tim nhạy cảm nào có thể không rung động khi đắm chìm trong khung cảnh mùa thu huyền bí qua những câu thơ:
“Cuối trời mây trắng bay
Lá vàng thưa thớt quá
Phải chăng lá về rừng
Mùa thu đi cùng lá.”
Những vần thơ đầy nhạc tính tự nhiên tạo ra những giai điệu ngọt ngào và đầy cảm xúc:
“Mùa thu ra biển cả
Theo dòng nước mênh mông
Mùa thu vào hoa cúc
Chỉ còn anh và em…”
Những câu thơ giản dị mà sâu sắc, lặp lại đến bốn lần trong bài thơ và cũng là điểm nhấn luyến láy trong bài hát: “Chỉ còn anh và em.”
Sự giản đơn nhưng thấm thía của những câu thơ khẳng định một tình yêu đôi lứa vững bền và chung thủy, vượt thời gian và tuổi tác. Niềm tin vào tình yêu lại được củng cố dù thời gian trôi qua, mùa thu đã cũ, và chúng ta nhìn lại quá khứ với chút nuối tiếc. Từ đó, yêu thương và trân trọng nhau hơn khi đã cùng nhau vượt qua bao thử thách:
“Tình ta như hàng cây
Đã yên mùa bão gió
Tình ta như dòng sông
Đã yên ngày thác lũ
Thời gian như ngọn gió
Mùa đi cùng tháng năm
Tuổi theo mùa đi mãi
Chỉ còn anh và em…”
Dù thời gian có trôi nhanh, mùa có thay đổi, tuổi trẻ có qua đi, nhưng tình yêu của anh và em vẫn còn mãi. Nhà thơ khẳng định một lần nữa: “Chỉ còn anh và em. Cùng tình yêu ở lại…”
Cao trào của cảm xúc cũng là đỉnh điểm của nhịp điệu. Cảm xúc của Xuân Quỳnh hòa quyện với cao độ của giai điệu, từ nhịp điệu khoan thai đến cao trào mạnh mẽ, thể hiện sức mạnh của trái tim đang yêu.
Hai câu thơ cuối vang lên như một tiếng reo vui, kết thúc bài thơ trong sự khẳng định của tình yêu vĩnh cửu. Dù thế hệ của “anh” và “em” có thể đã qua, “tuổi trẻ chẳng hai lần thắm lại,” nhưng sẽ có bao đôi lứa khác tiếp tục yêu thương và trung thủy qua những mùa thu mới.
Mùa thu rồi sẽ qua, nhường chỗ cho mùa đông sắp đến… Xin hãy dừng lại một chút để đọc và cảm nhận tình thư cuối mùa còn vương này…
Như một nhà văn Nga từng nói, tác phẩm nghệ thuật chân chính vượt qua sự băng hoại, chỉ mình nó không thừa nhận cái chết…
Dù là thơ hay nhạc, “Thơ tình cuối mùa thu” sẽ không bao giờ lụi tàn, mà mãi sống với thời gian, như mùa thu mãi không chết.
2. Phong cách thơ Xuân Quỳnh
Phong cách nghệ thuật của nhà thơ Xuân Quỳnh nổi bật với những đặc điểm sau:
Chất trữ tình, đậm đà cảm xúc:
Xuân Quỳnh là một trong những nhà thơ tiêu biểu của nền thơ ca hiện đại Việt Nam với phong cách trữ tình, giàu cảm xúc. Thơ của bà thường chứa đựng tình cảm chân thành và giản dị nhưng vô cùng sâu lắng. Cảm xúc trong thơ Xuân Quỳnh gắn liền với trải nghiệm cá nhân và đời sống tình cảm phong phú, thể hiện sự rung động của trái tim người phụ nữ trước những thăng trầm của cuộc sống.
“Lòng em nhớ đến anh / Cả trong mơ còn thức.”
Đây là một câu thơ thể hiện cảm xúc chân thành, nồng nàn của người phụ nữ đang yêu, với nỗi nhớ da diết không chỉ tồn tại trong hiện thực mà còn ám ảnh cả trong giấc mơ.
Tình yêu trong sáng, mãnh liệt nhưng đầy lo âu:
Tình yêu là chủ đề trung tâm trong thơ Xuân Quỳnh, được khai thác với nhiều cung bậc cảm xúc khác nhau. Tình yêu trong thơ bà thường trong sáng, chân thành và mãnh liệt, nhưng cũng đầy lo âu và trăn trở. Xuân Quỳnh thể hiện tình yêu không chỉ là khát vọng cá nhân mà còn mang tính nhân văn, vượt qua giới hạn đời thường để trở thành biểu tượng cho sự sống và hạnh phúc.
“Sóng bắt đầu từ gió / Gió bắt đầu từ đâu? / Em cũng không biết nữa / Khi nào ta yêu nhau.”
Phân tích: Tình yêu được mô tả như một hiện tượng tự nhiên, không thể lý giải rõ ràng nhưng vô cùng mãnh liệt và sâu sắc. Những câu thơ này thể hiện sự bối rối, lo âu nhưng đồng thời cũng là sự kỳ diệu của tình yêu.
Sự gắn kết giữa con người và thiên nhiên:
Thơ Xuân Quỳnh thường xuyên có sự hiện diện của thiên nhiên, với hình ảnh quen thuộc như sóng, gió, biển, hoa… Những hình ảnh này không chỉ là bối cảnh mà còn phản ánh tâm trạng, cảm xúc của con người. Xuân Quỳnh mượn thiên nhiên để biểu đạt những cảm xúc sâu kín, tạo nên sự hòa hợp giữa thiên nhiên và con người, giữa cái vô hạn của vũ trụ và cái hữu hạn của đời người.
“Ôi con sóng nhớ bờ / Ngày đêm không ngủ được.”
Phân tích: Hình ảnh sóng nhớ bờ là một ẩn dụ đẹp cho nỗi nhớ trong tình yêu, thể hiện những cảm xúc sâu kín bằng cách kết hợp với thiên nhiên.
Giọng điệu nữ tính, dịu dàng và chân thành:
Giọng điệu trong thơ Xuân Quỳnh luôn toát lên sự nữ tính, dịu dàng và chân thành. Đây là giọng điệu của một người phụ nữ với những trải nghiệm sâu sắc về tình yêu, gia đình và cuộc sống. Thơ bà mang tính tự sự cao, như những lời thủ thỉ, tâm tình, dễ đi vào lòng người đọc bởi sự chân thật và gần gũi.
“Dẫu xuôi về phương bắc / Dẫu ngược về phương nam / Nơi nào em cũng nghĩ / Hướng về anh – một phương.”
Giọng điệu dịu dàng và chân thành trong những câu thơ này thể hiện sự kiên định và thủy chung trong tình yêu, như lời tâm sự ngọt ngào của một người phụ nữ.
Tính triết lý nhẹ nhàng:
Mặc dù thơ Xuân Quỳnh chủ yếu thiên về cảm xúc, nhưng không ít bài thơ của bà chứa đựng những triết lý sâu sắc về cuộc sống, tình yêu và thân phận con người. Triết lý trong thơ bà không nặng nề, mà được thể hiện một cách nhẹ nhàng, tinh tế, suy ngẫm về sự ngắn ngủi của thời gian, sự mong manh của hạnh phúc và khát vọng về một tình yêu vĩnh cửu.
“Cuộc đời tuy dài thế / Năm tháng vẫn đi qua /
Như biển kia dẫu rộng / Mây vẫn bay về xa.”
Những câu thơ này chứa đựng triết lý về sự trôi chảy của thời gian và cuộc đời, về sự vô tận của thiên nhiên. Dù cuộc đời dài hay ngắn, thời gian vẫn trôi, và con người vẫn phải đối diện với những biến đổi vô thường.
Sự đa dạng về thể thơ và hình thức biểu đạt:
Xuân Quỳnh sử dụng nhiều thể thơ khác nhau, từ thơ truyền thống đến thơ tự do, nhưng luôn giữ được sự mềm mại và uyển chuyển trong cách biểu đạt. Hình ảnh thơ của bà phong phú, sáng tạo, và giàu tính biểu cảm, giúp truyền tải những cảm xúc và suy nghĩ sâu sắc của tác giả.
“Làm sao được tan ra / Thành trăm con sóng nhỏ / Giữa biển lớn tình yêu / Để ngàn năm còn vỗ.”
Bài thơ sử dụng thể thơ 5 chữ với những câu ngắn gọn nhưng giàu nhạc điệu và hình ảnh, thể hiện khát vọng tình yêu bền vững và bất diệt.
Tóm lại, phong cách nghệ thuật của Xuân Quỳnh là sự kết hợp giữa tính trữ tình, nữ tính dịu dàng và những triết lý sâu sắc về cuộc sống. Thơ bà mang đến cho người đọc một thế giới cảm xúc chân thật, trong sáng và đầy yêu thương, nhưng cũng không thiếu những lo âu và trăn trở về cuộc đời.
Nội dung cần có trong phân tích? Số 4
1. Bối cảnh mùa thu và tâm trạng con người
Hình ảnh mùa thu: Bài thơ mở đầu với khung cảnh mùa thu đang dần tàn phai, với “mây trắng bay” và “lá vàng thưa thớt”. Những hình ảnh này gợi lên sự chuyển mùa, thời gian trôi qua và sự chia lìa, mất mát, đồng thời tạo ra không gian lắng đọng cho cảm xúc của con người.
Tâm trạng con người: Trong bối cảnh mùa thu cuối cùng, tác giả thể hiện nỗi buồn man mác và sự trăn trở trước sự biến đổi của thiên nhiên và cuộc sống. Mùa thu đang dần ra đi, chỉ còn lại “anh và em”, gợi lên cảm giác luyến tiếc và hoài niệm về những kỷ niệm cũ.
2. Tình yêu gắn bó với thời gian và mùa thu
Sự gắn bó của tình yêu với mùa thu: Bài thơ nhấn mạnh sự hiện diện của tình yêu giữa hai con người trong bối cảnh mùa thu cũ. Tình yêu ấy đã trải qua những thăng trầm, được so sánh với hàng cây “đã qua mùa gió bão” và dòng sông “đã yên ngày thác lũ”, thể hiện sự bền vững và kiên định.
Thời gian và tình yêu: Dù thời gian trôi qua và mùa thu đổi thay, tình yêu vẫn ở lại, trở thành điều duy nhất còn tồn tại. Câu thơ “Thời gian như là gió / Mùa đi cùng tháng năm” gợi lên sự thay đổi không ngừng của thời gian, nhưng tình yêu giữa “anh và em” vẫn là điều trường tồn.
3. Nỗi lo âu trước sự biến đổi và tình yêu
Lo âu về sự phai nhạt: Xuân Quỳnh thể hiện nỗi lo âu về sự phai nhạt của tình yêu, đặc biệt khi mùa thu qua đi và mùa đông lạnh lẽo đến gần. Hình ảnh “Lối đi quen bỗng lạ” và “Hơi lạnh qua bàn tay” gợi lên cảm giác thay đổi, xa cách, khiến con người lo lắng về sự bền vững của tình yêu.
Lo âu về tuổi trẻ và thời gian: Thời gian trôi đi và tuổi trẻ cũng dần rời xa, chỉ còn lại “anh và em”. Điều này phản ánh nỗi sợ hãi trước sự tàn phai của tuổi trẻ và sự thay đổi không thể tránh khỏi của cuộc sống.
4. Sự đối lập giữa tình yêu cũ và tình yêu mới
Tình yêu cũ và mới: Cuối bài thơ, Xuân Quỳnh nhắc đến “bao người yêu mới” đi qua cùng gió heo may. Điều này tạo ra sự đối lập giữa tình yêu đã trải qua nhiều thăng trầm (tình yêu của “anh và em”) với những tình yêu mới mẻ, tươi trẻ nhưng có thể chưa bền vững. Đây là sự đối lập giữa quá khứ và hiện tại, giữa sự bền vững và những thay đổi nhanh chóng trong cuộc sống.
5. Giọng điệu trữ tình, sâu lắng và đầy suy tư
Giọng điệu: Bài thơ mang giọng điệu trữ tình, đầy suy tư và hoài niệm. Giọng điệu của Xuân Quỳnh vừa mang nỗi buồn man mác, vừa ẩn chứa những nỗi lo âu và trăn trở về tình yêu và thời gian. Điều này làm cho bài thơ trở nên gần gũi và dễ chạm đến cảm xúc của người đọc.
6. Nghệ thuật sử dụng hình ảnh và ngôn ngữ
Hình ảnh thiên nhiên: Những hình ảnh thiên nhiên như mây trắng, lá vàng, gió heo may, dòng sông, hàng cây không chỉ làm nền cho cảnh sắc mùa thu mà còn là ẩn dụ cho những cảm xúc và tâm trạng của con người.
Ngôn ngữ giản dị nhưng tinh tế: Xuân Quỳnh sử dụng ngôn ngữ giản dị, dễ hiểu nhưng lại đầy sức gợi, giúp người đọc cảm nhận sự chuyển biến của thời gian, nỗi buồn của mùa thu và sự bền vững của tình yêu.
Khi phân tích bài thơ “Thơ tình cuối mùa thu”, việc kết hợp các nội dung trên sẽ giúp làm rõ tinh thần, cảm xúc và những thông điệp sâu sắc mà Xuân Quỳnh muốn truyền tải về tình yêu, thời gian và sự biến đổi trong cuộc sống.
Bài tham khảo số 5
Có những thứ đi qua cuộc đời một cách nhẹ nhàng và bình yên, không để lại dấu vết hay kỷ niệm nào đáng nhớ. Nhưng có những điều để lại dấu ấn đậm nét, và khi nhớ về chúng, ta như trở về với quãng thời gian ngọt ngào nhất của cuộc đời. Những kỷ niệm ấy được gìn giữ như báu vật, được nâng niu và trân trọng như chính cuộc đời của ta. “Thơ tình cuối mùa thu” của Xuân Quỳnh là nơi cất giữ những kỷ niệm như thế, là tình yêu mãnh liệt và thủy chung của một người phụ nữ đầy cảm xúc và đa tình.
Tại sao chọn thời điểm cuối mùa thu?
Mùa thu, với vẻ đẹp quyến rũ và thơ mộng, thường được xem là mùa đẹp nhất trong năm. Tình yêu trong mùa thu cũng được cảm nhận như chính cái mùa ấy – đẹp và lãng mạn. Khi mùa đông đến gần, mọi thứ sẽ qua đi, lá sẽ về rừng, và dòng nước sẽ chảy ra biển cả. Chính vì vậy, khi viết “Thơ tình cuối mùa thu”, cảm xúc của tình yêu được thể hiện một cách thăng hoa và sâu lắng hơn.
Dự cảm và lo âu trong bài thơ
Sắc thái cuối thu trong bài thơ không chỉ phản ánh cảnh vật mà còn chứa đựng những dự cảm tinh tế về tâm trạng. Xuân Quỳnh, với cảm nhận sâu sắc, không chỉ tả cảnh mà còn thể hiện những lo âu, sự xao động trong tâm hồn:
“Chợt làn gió heo may…”
“…Hơi lạnh qua bàn tay.”
Làn gió heo may không chỉ là sự thay đổi của mùa mà còn là sự xao động trong tâm hồn nhân vật trữ tình. Dự cảm về sự thay đổi trong tình yêu khi mùa thu qua đi là một phần của cảm xúc mà Xuân Quỳnh muốn truyền tải.
Tình yêu như hàng cây và dòng sông
Trong bài thơ, hai câu thơ:
“Tình ta như hàng cây / Đã qua mùa gió bão / Tình ta như dòng sông / Đã yên ngày thác lũ”
Có thể hiểu theo hai nghĩa. Một là tình yêu đã trải qua những thử thách để đạt đến hạnh phúc, như hàng cây đã vượt qua gió bão và dòng sông đã yên bình sau thác lũ. Nghĩa thứ hai, và cũng là cách hiểu tôi ưa thích hơn, là tình yêu đã trôi qua, giờ chỉ còn nhìn lại trong sự bình lặng. Tình yêu đạt được hạnh phúc thực sự cần phải trải qua bão tố và thử thách, vì vậy, tình yêu trôi qua trong yên bình khó có thể tạo ra hạnh phúc vững bền.
Sự bền vững của tình yêu
Mặc dù tình yêu đã lùi vào quá khứ, nhưng điều đó không có nghĩa là tình yêu đã vụt tan. Điều này được khẳng định trong bài thơ bởi điệp ngữ:
“Chỉ còn anh và em / Cùng tình yêu ở lại.”
Dù thời gian trôi qua và tất cả trở thành quá khứ, tình yêu vẫn tồn tại. Tình yêu trong thơ Xuân Quỳnh là mãnh liệt và thủy chung, dù trở thành dĩ vãng, nhưng dư âm của nó vẫn mãi còn lại trong tâm hồn người con gái thủy chung.
Giá trị vĩnh cửu của tình yêu
Khổ thơ cuối của bài thơ khẳng định sự bền vững của tình yêu:
“Chỉ còn anh và em / Cùng tình yêu ở lại… / Kìa bao người yêu mới / Đi qua vùng heo may…”
Hai câu kết thúc tạo ra hai giá trị vĩnh cửu của tình yêu: giá trị riêng, là tình yêu của “anh và em”, dù lùi vào quá khứ, nhưng sẽ còn mãi qua những mùa thu; và giá trị chung, là tình yêu của bao thế hệ, bao đôi lứa, tình yêu bất diệt trên trái đất này. “Thơ tình cuối mùa thu” không chỉ là một bài thơ tình yêu, mà còn mang giá trị nhân văn sâu sắc về sự bất diệt của tình yêu.
Bài tham khảo số 6
Nếu Xuân Diệu được mệnh danh là “ông hoàng thơ tình” thì Xuân Quỳnh cũng được yêu quý gọi là “nữ hoàng của thơ tình yêu”. Tình yêu, một chủ đề vĩnh cửu trong thi ca, đã được nhiều nhà thơ nổi tiếng khai thác với những bài thơ bất hủ, và Xuân Quỳnh cũng không phải là ngoại lệ.
Thơ Xuân Quỳnh là tiếng lòng của một tâm hồn phụ nữ nhạy cảm, vừa hồn nhiên tươi tắn, vừa chân thành và đằm thắm, luôn khao khát hạnh phúc trong đời thường. Trái tim nhạy cảm của nữ thi sĩ luôn khao khát hạnh phúc, thiết tha với cuộc sống, thể hiện một cái tôi yêu nồng nhiệt, táo bạo nhưng cũng đầy dịu dàng, giàu trực cảm và suy tư, mà vẫn chung thủy.
Những tác phẩm nổi bật của Xuân Quỳnh như Thuyền và biển, Sóng, Tự hát, Thơ tình cho bạn trẻ, và đặc biệt là Thơ tình cuối mùa thu, đã được độc giả yêu thích và nồng nhiệt đón nhận.
Bài thơ Thơ tình cuối mùa thu như một bản nhạc du dương, êm ái, thấm vào tâm hồn người đọc. Xuân Quỳnh viết bài thơ này khi không còn ở tuổi đôi mươi, đã trải qua nhiều biến động trong cuộc đời. Tình yêu trong bài thơ không còn là tình yêu của tuổi trẻ, mà là tình yêu đã chín muồi, đã trải nghiệm.
Bài thơ mở đầu với hình ảnh mùa thu:
“Cuối trời mây trắng bay / Lá vàng thưa thớt quá / Phải chăng lá về rừng / Mùa thu đi cùng lá.”
Những câu thơ gợi lên cảm giác bâng khuâng, tiếc nuối đến nao lòng, khiến trái tim đa cảm phải run lên thổn thức khi hòa mình vào khoảnh khắc thu mênh mông trong bài thơ. Nhịp thơ nhẹ nhàng, trầm buồn, tạo nên một cảm giác như tiếng kêu rên nghẹn ngào, như niềm thảng thốt.
Mùa thu, với cảnh vật dần tan biến vào đất trời, như đang sắp ra đi: “đi cùng lá, ra biển cả, theo dòng nước, vào hoa cúc…” Tất cả có thể qua đi, nhưng “Chỉ còn anh và em”. Dù mọi thứ có thể không còn tồn tại, tình yêu giữa anh và em sẽ mãi mãi tồn tại.
Nhà thơ khẳng định rằng tình yêu của hai người sẽ không tàn đi, không thể qua đi như mùa thu. Tình yêu đó sẽ luôn vĩnh cửu như mùa thu cũ, tồn tại mãi mãi qua thời gian.
Ngôn ngữ bài thơ không cầu kỳ, hoa mỹ mà rất giản dị và chân thành, phản ánh nỗi lòng của Xuân Quỳnh. Tiếng thơ là tiếng lòng chị, như tiếng hát của trái tim hòa theo sóng nhạc tình yêu. Dù trải qua nhiều va đập và đau đớn trong cuộc đời, tình yêu vẫn chân thành, chờ đợi và tin tưởng bằng sự trinh bạch của tâm hồn, đó chính là vẻ đẹp vĩnh hằng và sức mạnh vĩnh cửu của thơ và con người Xuân Quỳnh.
Đọc thơ Xuân Quỳnh, ta cảm nhận như nước từ mạch nguồn trong trẻo, mát lành và vô tận. Lời thơ như đang nói hộ lòng ta. Bài thơ đã được nhạc sĩ Phan Huỳnh Điểu chắp cánh với giai điệu trữ tình tài hoa, và nhanh chóng trở thành một trong những “bản tình ca mùa thu” đẹp đến nao lòng về tình yêu đôi lứa.
Bài tham khảo số 5
“Thơ tình cuối mùa thu” được đặt trong bối cảnh thiên nhiên và thời gian, phản ánh sự chảy trôi không ngừng của cuộc sống và sự hữu hạn, ngắn ngủi của hạnh phúc đời người.
Xuân Quỳnh chọn mùa thu, mùa đẹp nhất nhưng cũng cảm giác ngắn nhất trong năm, làm nền cho bài thơ. Chị viết một cách tự nhiên, như dòng nhạc điệu tuôn chảy, tạo nên những cảm xúc ngân vọng trong lòng. Nhà phê bình Nguyễn Đăng Mạnh từng nhận xét về Xuân Quỳnh rằng: “Thơ Xuân Quỳnh tự nhiên như đã gọi là phụ nữ thì phải sinh con đẻ cái vậy.”
Bài thơ mở đầu với cảm giác không gian man mác và buồn buồn:
“Cuối trời mây trắng bay / Lá vàng thưa thớt quá / Phải chăng lá về rừng.”
Những hình ảnh “cuối trời” và “thưa thớt” chạm vào cõi lòng nhạy cảm của nhà thơ, tạo nên cảm giác thiếu vắng diệu vợi. Câu hỏi có vẻ như phiếm chỉ nhưng lại chứa đựng sự tin cậy ấm áp về phía rừng, phía thảm xanh dày và bí ẩn.
Có lẽ vào thời điểm đó, Xuân Quỳnh đang tìm kiếm một chỗ tựa, một điểm tựa tin yêu trong cuộc đời. Khoảng giao mùa cuối thu đã gieo vào lòng chị sự thảng thốt và những nỗi mong manh có thể đến bất ngờ.
Mùa thu ra biển cùng lá như một khát vọng mênh mang. Khổ thơ đầu khép lại với hình ảnh mùa thu và hoa cúc, gợi nhớ đến thơ Tế Hanh, khi “chỉ còn anh và em” tạo nên sự tiếc nuối về quá khứ của mùa thu cũ. Những cảm xúc từ xao động của gió heo may làm bừng dậy sự tiếc nuối, tiếp theo là “lối đi quen bỗng lạ – cỏ lật theo chiều mây”.
Cặp đôi quen – lạ tạo ra nhận thức thường trực, trong khi cỏ lật và chiều mây mở rộng khoảng không gian trong nghịch cảnh: cỏ thì dày xanh tin cậy, còn mây thì mỏng manh và dễ biến đổi.
“Đêm về sương ướt má / Hơi lạnh qua bàn tay”
Sương ướt má, như giọt nước mắt của trời, kết hợp với hơi lạnh qua bàn tay – biểu hiện tình cảm và giao cảm thân thiện – giờ trở nên lạnh lẽo. Dù vậy, Xuân Quỳnh chấp nhận điều này với bản lĩnh, biết rằng đó là quy luật của cuộc sống, dù chỉ là mơ hồ thoáng qua của con người hay cả nghĩ.
